Trung - Ấn mới giành giật ảnh hưởng trên biển

Trong những tháng gần đây, Ấn Độ đã có một số động thái nhằm xúc tiến mạnh mẽ chính sách "hướng Đông" của mình, theo tờThe Diplomat. Tăng cường quan hệ hiệp tác với các nhà nước biển Hôm 28.7, nhật trìnhThe Hindu(Ấn Độ) đã đưa tin New Delhi lần trước nhất cung cấp cho Việt Nam khoản vay trị giá 100 triệu USD để mua 4 tàu kè, nhằm bảo vệ cương vực và chống lại sự xâm phạm chủ quyền ở biển Đông. Nhưng Việt Nam không phải là nước ASEAN độc nhất mà Ấn Độ hiện đang ra công củng cố mối quan hệ. Hồi tháng 6, Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ A.K. Antony đã có chuyến thăm Singapore để tái khẳng định mối quan hệ quốc phòng song phương lâu đời giữa hai nước. Ngoại giả, sau chuyến thăm Thái Lan hồi cuối tháng 5 của Thủ tướng Ấn Độ Manmohan Singh, trong đó hai bên đã cam kết cùng làm việc hướng tới một thỏa thuận thương nghiệp tự do, ông Antony cũng đã ghé đến Bangkok trong cùng chuyến công du đến Singapore hồi tháng 6. Từ trước tới nay, Ấn Độ và Thái Lan vẫn thẳng thớm tiến hành nhiều cuộc kè chung, và trong chuyến đi này, Bộ trưởng Antony đã đề nghị mở mang sản xuất quốc phòng chung giữa hai nước, bao gồm cả việc Ấn Độ đẩy mạnh bán khí giới cho Thái Lan. Tại Bangkok, Bộ trưởng Antony đã khẳng định sự ủng hộ của Ấn Độ trong việc “giải quyết tranh chấp và khác biệt duyệt quá trình đối thoại và đồng thuận giữa các bên hệ trọng. Sờ soạng các nhà nước phải kiềm chế và giải quyết bằng con đường ngoại giao, theo các nguyên tắc của pháp luật quốc tế”, theoThe Diplomat. Các tàu chiến của Ấn Độ - Ảnh: Reuters Giữa chuyến thăm Thái Lan và Singapore, Bộ trưởng A.K. Antony cũng đã đến Úc, là nhà nước hiện đang duy trì quan hệ chặt với Trung Quốc nhưng vẫn rất quan ngại về sự trỗi dậy của Bắc Kinh. Đây là lần trước hết một bộ trưởng Quốc phòng của Ấn Độ đến thăm Úc, đất nước có vị trí chiến lược và là đồng minh hải quân tiềm năng của Ấn Độ. Không có gì sửng sốt khi Bộ trưởng Antony và người đồng cấp của Úc là Stephen Smith đã cùng cam kết tăng cường quan hệ hiệp tác giữa quân đội hai nước trong chuyến thăm này. Trong những tháng gần đây, Ấn Độ cũng đã tăng cường đáng kể quan hệ với Nhật, đặc biệt từ khi mối quan hệ giữa Tokyo và Bắc Kinh trở nên xấu đi vì tranh chấp quần đảo Senkaku/Điếu Ngư. Theo nhận định của tờThe Diplomat, điều này có thể một phần do chủ trương của Thủ tướng Nhật Shinzo Abe nhằm tranh thủ các nhà nước châu Á như là biện pháp để cân bằng với Trung Quốc. Trong khi đó, Ấn Độ cũng tỏ ra rất quan hoài đến việc tăng cường hơn nữa quan hệ với Nhật. Minh chứng là việc Thủ tướng Ấn Độ Manmohan Singh trong chuyến đi Nhật hồi tháng 5 đã tuyên bố Tokyo là "đối tác tự nhiên và không thể thiếu của chúng tôi trên con đường ngần sự ổn định và hòa bình ở châu Á", theoThe Diplomat. Và ngay sau chuyến thăm của Thủ tướng Ấn Độ, Tokyo đã ra thông tin về việc Nhật hoàng Akihito sẽ thực hành chuyến thăm viếng trước hết đến Ấn Độ vào cuối năm nay, theoThe Hindu. Trong những tuần gần đây, Ấn Độ đã có một số cuộc họp cấp cao với Mỹ, nước đã cùng Nhật, Úc, và Singapore tham dự cuộc tập trận hải quân Malabar năm 2007 với Ấn Độ ở vịnh Bengal. Trong bối cảnh Trung Quốc lợi dụng mối quan hệ băng giá giữa New Delhi với các nước hàng xóm để thâm nhập vào Nam Á, thì Ấn Độ trong tuần này chung cục đã chấp thuận đề nghị bấy lâu của Myanmar về việc tương trợ đóng tàu kì xa bờ (OPV). Đây được xem là một phần của thỏa thuận lớn hơn nhằm mở mang quan hệ quốc phòng Myanmar - Ấn Độ trong chuyến thăm New Delhi của Tư lệnh hải quân Myanmar Thura Thet Swe trong tuần này. "Myanmar là một trong những nước láng giềng gần nhất của chúng tôi. Chúng tôi cùng san sẻ biên cương chung trên đất liền cũng như trên biển với họ”, Tư lệnh hải quân Ấn Độ Joshi đã phát biểu sau cuộc gặp với người đồng cấp Thura Thet Swe, theo tờThe Times of India. Ông Joshi còn nói thêm rằng hải quân Ấn Độ hy vọng sẽ thúc đẩy "mối quan hệ tốt đẹp hiện có" với hải quân Miến Điện lên một "tầm cao hơn". Cũng theoThe Times of India, Ấn Độ từng bán cho Myanmar rất nhiều loại khí giới, từ máy bay và tàu văn bằng biển cho đến bích kích pháo 105 mm, súng cối, súng phóng lựu cũng như súng trường. Nước này cũng luôn tổ chức đón tiếp các sĩ quan Myanmar tại các học viện quân sự của mình. Hồi tháng 3 năm nay, hải quân hai nước cũng đã tiến hành cuộc tập trận chung trước tiên ở vịnh Bengal. Một chính sách của Trung Quốc đang gây báo động đặc biệt cho cả Ấn Độ và Myanmar là việc Bắc Kinh bán khí giới cho Bangladesh, nhà nước mà Myanmar có tranh chấp vùng biển và đã được giải quyết bằng một phán quyết của tòa án quốc tế hồi năm ngoái, nhưng không triệt để. Tranh giành quyền khai khẩn cảng biển Đối với Ấn Độ, việc Trung Quốc bán khí giới cho Bangladesh là dấu hiệu cho thấy sự gia tăng hiện diện của Bắc Kinh trong khu vực phụ cận và Ấn Độ Dương nói chung. Vào tháng 5, Chủ tịch Tập Cận Bình đã tiếp đón Tổng thống Sri Lanka Mahinda Rajapaksa tại Bắc Kinh, và hai nhà lãnh đạo đã đồng tình nâng cấp quan hệ giữa hai nước lên tầm đối tác cộng tác chiến lược. Hồi tuần trước, Tổng công ty xây dựng công trình liên lạc Trung Quốc (CCCC) đã ký một thỏa thuận với Cơ quan quản lý cảng của Sri Lanka, theo đó CCCC cam kết chi 1,4 tỉ USD để xây dựng một "thị thành cảng" tại Colombo. Ngoài ra, trong tháng tới, một công ty khác cũng của Trung Quốc là China Harbour Engineering sẽ khai trương và duy trì kiểm soát trong 35 năm một cảng container mới tại Colombo. Hiện nay, nhiều công ty dầu mỏ của Trung Quốc cũng đang hoạt động tại khu vực này, theoThe Diplomat. Hồi cuối tháng 6, Bộ trưởng Ngoại giao Bangladesh Md Shahidul Haque đã dẫn đầu một phái đoàn liên bộ trong một chuyến đi kéo dài 5 ngày đến Trung Quốc. Và Bộ trưởng Ngoại giao Cộng hòa Seychelles là Jean-Paul Adam cũng đã chấm dứt chuyến thăm Trung Quốc kéo dài hồi cuối tuần qua. TheoThe Hindu, mặc dầu một số chi tiết về cuộc viếng thăm này đã được ban bố, nhưng điều Ấn Độ hiện đang lo ngại là việc Trung Quốc sẽ xúc tiến xây dựng một căn cứ hải quân ở Seychelles. Nhưng có lẽ điều đáng lo ngại nhất với Ấn Độ là việc Trung Quốc tài trợ nâng cấp cảng Chabahar của Iran, một trong những dự án “con cưng” bấy lâu của Ấn Độ, và nằm giữa cảng Gwadar của Trung Quốc ở Pakistan và Trung Đông. Những động thái nói trên của Trung Quốc đã dẫn đến phản ứng từ phía Ấn Độ. Hồi đầu tháng này, Delhi đã ký một hiệp ước an ninh hàng hải ba bên với Sri Lanka và Maldives. Trong một động thái khiến Washington mất lòng, Ấn Độ hồi đầu tháng 7 đã bắt đầu công khai tuyên bố Iran là "nhân tố quan yếu" đối với an ninh năng lượng của mình. Hai nước đã có một thỏa thuận cho phép New Delhi mua dầu của Iran và thanh toán vơ bằng đồng rupee. Delhi cũng đã tiến hành các cuộc bàn thảo với chính phủ Iran nhằm cho phép các doanh nghiệp Ấn Độ được độc quyền phát triển cảng Chabahar trong hạn từ 60 đến 90 năm, bất chấp việc các phương tiện truyền thông Ấn Độ cho rằng cảng Chabahar không có “giá trị thương nghiệp tức thì", theo tờBusiness Line. Những động thái nói trên của New Delhi có vẻ đã mang lại hiệu quả, khi Tổng thống mới trúng cử của Iran là Hassan Rouhani cho biết việc mở rộng các mối quan hệ toàn diện với Ấn Độ sẽ là một ưu tiên trong chính sách đối ngoại của chính quyền Iran kế tiếp, theoThe Diplomat. Nguyên Giang